هدف ازآوردن این زیارات از طریق اهل سنّت ـ دراینجا ـ راهنمایى بر این است که زیاراتى را که ما در این موسوعه آوردیم داراى نظائرى در میان کتابهاى عامّه مى باشد ؛ از این رو پسندیدیم که به این مسئله اشاره کنیم تا روایات شیعه در این زمینه بدعت انگاشته نشود ، و این پندار به ذهن بعضى نیاید که زیارات از مختصات آیین تشیّع است ، دیگر مسلمانان بر آنان دست نیازیده اند ؛ [ نیز ] ما براى تأکید این مطلب ،در پایان این کتاب ، فهرستى از اسامى کتابهاى زیاراتى را مى آوریم که از طُرُق عامّه وارد شده است .موارد ذیل از زیاراتى است که درکتابهاى آنان [ اهل سنّت ] آمده است : ادامه‌ی خواندن ←
همچنین از شاخصها و نشانه ها و اهداف زیارت ، اظهار خشم و نفرت و برائت نسبت به دشمنان خدا و رسول او ـ مشرکان و کافران و بُت پرستان و مُستکبران و اهل شقاق و نفاق ـ است ، و بدین جهت که اصل حُبّ بیزارى جستن از هر چیزى است که سواى محبوب باشد[۱] ؛ زیرا : « لاَ تَجِدُ قَوْماً یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ »[۲] نمى یابى گروهى راکه ایمان به خدا و روز واپسین مى آورند ، که با کسانى که با خدا و رسولش در ستیزند دوستى کنند ، هرچند آنان پدرانشان یا فرزندانشان یا برادرانشان یا عشیره [ و فامیل وهم طائفه ] شان باشند .
و از چیزهایى که متون زیارات در بر دارند ، درسهایى است در اقرار به معاد ؛ زائرآنها را تکرار مى کند تا فضاى روحى را درک کند ، و با به یاد آوردن این روز بزرگ ،برایش سیر نهائى ـ که مردم به آن باز مى گردند ـ روشن گردد .دریکى از بخشهاى زیارتهاى شریف آمده است :وأشهدُ أنَّ السّاعةَ آتیةٌ لا ریب فیها ، وأنّ اللّهَ یبعثُ مَن فی القبور[۱] .و گواهى مى دهم که روز قیامت خواهد آمد ، هیچ شکى در آن نیست ، و خداوندآنان را که در قبرهایند برمى انگیزد .و در زیارت دیگر آمده است :
هرکه در نصوص زیارات ژرف نگرى کند ، درمى یابد که آنها در میان خود معارف فراوان و حقایق مهمّى را دربردارند ؛ مهمترین ارکان اسلام و اصول دین و قواعداخلاقى و معارفِ پایه ، در آنها نهفته است .[ معارف زیر را مى توان آشکارا در این نصوص یافت : ]
آداب زیارت داراى سلسله اعمال و مراسم ویژه اى است ؛ مانند طهارت ، ذکر ودعا ، نماز و خضوع و خلوص ، توجّه به عظمت روحى پیامبر یا امام ، و دیگر اعمال گوناگونى که در کتابهاى مختلف شیعه و سنّى وارد شده است ، و هنگام حضور درمراقد مقدّس ـ و پیش از همه مرقد پیامبر بزرگ ـ انجام مى پذیرد .ما در اینجا ، به ذکر نمونه هایى از آنچه در این باره ـ از سوى شیعه و سنّى ـ نوشته شده ، بسنده مى کنیم :
زیارت پیامبر اکرم ص به عنوان یکى از عباداتى که براستحباب آن تأکید شده است ، در بسیارى از کتابهاى فقهى و روایى آمده است ؛ افزون بر فصول فقهى بى شمار و کتابهاى مستقلى که این موضوع ـ به شکل خاص ـ در آنها بررسى شده است ، فقهاء به طور ویژه در بحث حجّ به آن پرداخته اند .ما در اینجا گزیده اى از آراء فقهاى اسلام را در این مسئله نقل مى کنیم و در آغاز ،بعضى از نظرات فقهاى اصحابمان را ـ امامیه جعفریه ـ مى آوریم ؛ ابتدا نظر شیخ صدوق (م۳۸۱ ه) ، و سپس دیگر فقها تا عصر کنونى .
پیش از این ، نظر فقهاى اهل سنّت را درباره خصوص زیارت ، روشن ساختیم ، ویادآور شدیم که آنان به استحباب زیارت رسول اکرم ص قائلاند و آن را ازبزرگترین وسایل قرب به خداى متعال مى دانند ؛ این فتاوى محدود به مردان نیست ،بلکه زنان را نیز شامل مى شود؛ و افزون بر این ، در فتواهاى بسیارى ازعالمان تصریح شده به اینکه مستحب است زنان به زیارت پیامبر و علما و شهدا بروند .آنچه در ذیل مى آید نمونه هایى از اقوال فقهاء اهل سنّت در این باره است :
احادیث هر دو فرقه [ شیعه و سنّى ] در بردارنده روایاتى است که فضل زیارت و ثواب آن را بیان مى دارد ، و ما در فصلهاى سابق مجموعه اى از این احادیث رامتعرض شدیم ؛ و اینجا به نمایه اى از روایات درباره ثوابى که زائر رسول اکرم ص وائمّه طاهرین علیهم السلام به دست مى آورند ، بسنده مى کنیم :
مسلمانان در زمان حیات پیامبر اکرم ص به زیارت آن حضرت اهتمام مى ورزیدند ، و به ویژه پس از هجرت ـ طبقات مختلف مردم ـ با شوق و حسرت روزافزون ، نزد پیامبر ص حاضر مى شدند تا از فیض نورانى جوشان وجود آن حضرت بهره ببرند ، و کلام شریف او را به گوش جان بشنوند و از سلوک و رفتارمبارکش درس آموزند .پس از وفات پیامبر ص ـ در طى قرون گذشته تا به امروز ـ مسلمانان به زیارت مرقد مطهّر آن حضرت شتافته اند ، و در تاریخ چیزى را نمى یابم که بر ترک این سنّت مبارک دلالت کند ؛ صحابه ـ از مهاجران و انصار ـ پیوسته براى زیارت پیامبر ص ونماز در مسجدش ، روى مى آوردند ، و بعد از آنان تابعین [ و نسل پس از صحابه ]همین شیوه را پیمودند ، و به همین ترتیب این سیره نسل اندر نسل تا روزگار مااستمرار یافت .
از سوى معصومین علیهم السلام به زیارت اهتمام زیاد و عنایت ویژه اى نشان داده شده است ، و این امر تجلى یافته است در حضور آنان ـ صلوات اللّه علیهم ـ کنار مرقدپیامبر اعظم ص و زیارتشان آن حضرت را ، و دعا و مناجات و نمازشان نزد قبرپیامبر ص ؛ وهمچنین زیارت مرقدهاى مقدس ائمه اى که پیش از آنها بودند .این [ رفتار ] را تاریخ و سیره امامان علیهم السلام تأکید مى کند ؛ آنان مؤمنان را بر این کاروامى داشتند و به آنان مى آموختند که چگونه در آرامگاههاى مقدس حضور یابند ومراسم زیارت را ـ دعاو استغفار و استغاثه ـ به جا آورند ؛ و مضامین بلند و مفاهیم ژرف و آثار معنوى بزرگى را که این نصوص دربر دارند ، روشن مى ساختند ؛ و فلسفه حضور در مراقد مقدس و زیارت آنها را بیان مى کردند ، و اهتمام آنان به این امر به حدى است که آنان ، در بعضى جا ، کسانى را که به زیارت اهتمام نمى ورزند ـ یا از آن طفره مى روند یا کندى و تنبلى مى کنند ـ توبیخ کرده اند .