سیره مسلمانان درزیارت مقابر-جایگاه زیارت

سیره مسلمانان درزیارت مقابر-جایگاه زیارت

عادت مسلمانان بر زیارت آرامگاه‏هاى  خویشاوندان ودوستانشان و بندگان صالحان خدا ـ شهدا و علما و اولیا ـ از صدر اسلام تا زمان ما جارى  است ، و به ویژه در شب‏هاى  جمعه ؛ زیرا براى  تقرُّب به خداى  متعال ، بر قبرستان‏ها وارد مى ‏شوند جهتِ قرائت قرآن ـ آن قدر که مُیَسَّر شود ـ و تقدیم خیرات و هدیه کردن ثواب به ارواح مردگان .و هیچ یک از مسلمانان از این سیره صالح و سنّت پسندیده که برگرفته از روایات معتبر مشهورى  است ـ که به بعضى  از آنها در جاهاى  مختلف این کتاب اشاره کردیم ـ

جدا نشده و دورى  نگزیده است .در بحث ذیل ، نمونه‏ هایى  از دو کتاب سترگ را که اثر دو شخصیت ممتاز وبرجسته از بزرگان حنابله است ، نقل مى ‏کنیم ؛ این دو عبارت ‏اند از : کتاب «الذیل على طبقات الحنابلة» ، اثر ابن رجب[۱] (م ۷۹۵ ه) ، و کتاب «شَذَراتُ الذهب» اثر ابن عماد حنبلى [۲] (م ۱۰۸۹ ه) .ما تنها به همین دو کتاب بسنده کردیم تا ردّمان بر وهّابیّون ـ کسانى  که انتسابشان را به امام احمد ادّعا مى ‏کنند و مسلمانان را از زیارت بازمى ‏دارند ـ رساتر و سودمندتر باشد .

۱ . ابن عماد در رشته حوادثِ سال ۵۱ ه مى ‏نویسد :در این سال … ابو ایّوب انصارى  ، در قسطنطینیّه ـ در حالى  که آنجا را محاصره کردند ـ درگذشت ؛ قبر او زیر باروى  آن شهر است ، از آن آب برمى ‏دارند و تبرُّک مى ‏جویند[۳] .

۲ . و در حوادث سال ۹۵ ه مى ‏گوید :و [ در این سال ] ابن جُبَیر کشته شد ، در حالى  که ۴۹ سال داشت ؛ قبر اودر «واسط» است ، به آن تبرُّک جسته مى ‏شود[۴] .

۳ . و در نام‏ه اى  کسانى  که در سال ۲۰۳ درگذشتند ، مى ‏نویسد :در این سال ، على  بن موسى  الرضا ، امام ابوالحسن وفات کرد … او درطوس مشهد بزرگى  دارد که زیارت‏گاه است[۵] .

۴ . و در حوادث سال ۲۳۳ ، یحیى  بن ایّوب مقابرى  را ذکر مى ‏کند ، و در حاشیه کتاب مى ‏نویسد :و او را «مقابرى » گفته‏ اند به جهت آنکه زاهد و پارسا بود و زیاد به زیارت گورستان مى ‏رفت[۶] .

۵ . و از کسانى  که در سال ۳۴۸ درگذشتند ، فقیه حافظ ، شیخ حنابله در عراق ،نجاد، ابوبکر احمد بن سلیمان بغدادى  را مى ‏شمارد،ودر ضمن‏ترجمه او آورده است:نجاد گفت : از نزد او برخاستم ، پس رهسپار قبر احمد شدم او را زیارت کردم آن گاه بازگشتم[۷] .

۶ . و در حوادث سال ۳۷۴ ، کسانى  را که در این سال وفات کردند مى ‏آورد ، ومى ‏گوید :در این سال ابو یحیى  نباته ـ خطیب الخطباء ـ درگذشت … او مردىصالح بود ، پیامبر  صرا در [ هنگام ] خواب در گورستان به خواب دیدکه به او فرمود : « مرحبا به خطیب الخطباء» و او را به خود نزدیک ساخت و در دهانش تُف کرد ، از این رو دهان او تا زمانى  که مُرد بوىمشک مى ‏داد ؛ و آن حضرت با دست اشاره به قبرستان کرد و گفت : «اى خطیب چگونه [ با آنان ] سخن گفتى  ؟» خطیب مى ‏گوید ، گفتم :[ سخنى  که ] خبر نمى ‏دهند به آنچه سویش بازگشتند ، و اگر توان سخن گفتن داشتند آن را بر زبان مى ‏آوردند …[۸] .

۷ . در ترجمه على  بن محمّد بن عبدالرحمن بغدادى  ،ابوالحسن ، معروف به آمدى  بغدادى  ، مى ‏گوید :و در آمد فقه درس مى ‏داد تا اینکه در سال ۴۶۷ یا ۴۶۸ ه درگذشت ، وقبرش در آنجا زیارت مى ‏شود …[۹] .

۸ . و در ترجمه شریف عبدالخالق بن عیسى  بن احمد ، ابو جعفر هاشمى  عبّاسى  ،مى ‏نویسد :مردم ملازم قبرش شدند ، و در هر شب چهارشنبه نزد او بیدارمى ‏ماندند وچند ختم را به جا مى ‏آوردند … و چند ماه پیوسته بر این شیوه بودند تا اینکه زمستان درآمد و سرما آنان را مانع شد ؛ گفته ‏اند که در این مدت بر قبر او ده هزار ختم [ قرآن ] خوانده شد[۱۰] .

۹ و در ترجمه ابوالفرج ، عبدالواحد بن محمّد بن على شیرازى  مقدسى  ، آمده است :در روز یکشنبه ، ۲۸ ذى  حجّه سال ۴۸۶ ه در دمشق وفات کرد ، و درمقبرة باب الصغیر دفن شد ، قبر او زیارت‏گاه مشهورى  است[۱۱] .

۱۰ . و در ترجمه شیخ عبدالقادر جیلانى  مى ‏گوید :و قبر او ، در مدرسه‏اش به بغداد ، زیارت‏گاه آشکارى  است[۱۲] .

۱۱ . و در ترجمه عثمان بن مرزوق ، ابو عمر قرشى، مى نویسد :وى  در گورستان شرقى  قبر شافعى  دفن شد ، و قبرش زیارت‏گاه ماست[۱۳] .

۱۲ . و امام ناصح الدین بن حنبلى  ، از شیخش نصر بن فتیان بن مطر نهروانى بغدادى  ـ معروف به ابن منى  ـ یاد مى ‏کند ، و مى ‏گوید :… ما همراه او در بعض سال‏ها قبر امام احمد را زیارت مى ‏کردیم[۱۴] .

۱۳ . ابوالفتح ، نصر بن فتیان نهروانى  بغدادى  ـ معروف به ابن منى  ـ وصیّت کرد که در خانه بعض اهل [ و خانواده ] او ، کنار مسجدش ، دفن شود ؛ از این رو [ جنازه ‏اش ] به آن مکان حمل شد و در آنجا دفن گردید ، و براى  زیارت مردم جایى  از مسجد به قبرش گشوده شد[۱۵] .

۱۴ . شیخ ابو عمر ، محمّد بن احمد بن محمّد بن قُدامه مقدسى  ، عصر هر جمعه ،قبور را زیارت مى ‏کرد[۱۶] .

۱۵ . شیخ عماد الدین ، ابراهیم بن عبدالواحد مقدسى  دمشقى  ، بر دعاء روزچهارشنبه بین [ نماز ] ظهر و عصر ، در مقابر شهداء ، مواظبت داشت[۱۷] .

۱۶ . ابن رجب مى ‏گوید :خط حافظ ذهبى  را خواندم [ که نوشته بود : ] شنیدم از رفیقمان ابو ظاهراحمد دریبى  [ او گفت : ] شنیدم از شیخ ابراهیم بن احمد بن حاتم ـ و بااو قبر شیخ موفق[۱۸] را زیارت کردم …[۱۹] .

۱۷ . و در ترجمه ابو زکریّا ، یحیى  بن یوسف بن یحیى انصارى صرصرى  ،مى ‏نویسد :قبرش را در قریه «صرصر»[۲۰] زیارت کردم ، آن گاه که در سال ۷۴۹ به حجاز روانه شدیم [۲۱] .

۱۸ . و در ترجمه شمس الدین ، محمّد بن شیخ احمد سقّاء ، مى ‏گوید :در مقبره امام احمد دفن شد … و اهل بغداد مدتى  به آن مقبره رفت و آمد داشت[۲۲] .

[۱] .  زین الدین ، ابوالفرج ، عبدالرحمن بن احمد بن رجب بن حسن بن محمّد بن مسعود بغدادى  دمشقى  حنبلى  ۷۳۶ ـ ۷۹۵ ه ، در دمشق وفات یافت و در باب الصغیر دفن شد ؛ از مصنّفات اوست : ذیل طبقات الحنابله ؛ لطائف المعارف فى  المواعظ ؛ شرح صحیح الترمذى  (معجم المؤلّفین ۵ : ۱۱۸) .

[۲] .  ابو الفلاح ، عبدالحى  بن احمد بن محمّد بن عماد عکرى  دمشقى  صالحى  حنبلى  ، معروف به ابن عماد ۱۰۳۲ ـ ۱۰۸۹ ه در صالحیه دمشق به دنیا آمد و در مکه درگذشت ؛ از آثار اوست : شَذَرات الذهب ؛ بُغیة ُولى  النُّهى  ؛ شرح البدیعیّة (معجم المؤلّفین ۵ : ۱۰۷) .

[۳] .  شذرات الذهب ۱ : ۵۷ .

[۴] .  همان ۱ : ۱۱۰ .

[۵] .  شَذَرات الذهب ۲ : ۶ .

[۶] .  همان ۲ : ۷۹ .

[۷] .  همان ۲ : ۳۷۷ .

[۸] .  همان ۳ : ۸۳ .

[۹] .  الذیل على  طبقات الحنابله ۱ : ۹ ، رقم ۵ .

[۱۰] .  همان ۱ : ۲۳ ـ ۲۴ ، رقم ۱۱ .

[۱۱] .  همان ۱ : ۷۱ ، رقم ۲۸ .

[۱۲] .  همان ۱ : ۳۰۰ ، رقم ۱۳۴ .

[۱۳] .  همان ۱ : ۳۱۱ ، رقم ۱۳۹ .

[۱۴] .  همان ۱ : ۳۶۰ ، رقم ۱۷۵ .

[۱۵] .  همان ۱ : ۳۶۴ ، رقم ۱۷۵ .

[۱۶] .  همان ۲ : ۵۴ ، رقم ۲۲۹ .

[۱۷] .  همان ۲ : ۱۰۰ ، رقم ۲۵۵ .

[۱۸] .  شیخ موفق الدین ، ابو محمّد ، عبداللّه‏ بن احمد بن محمّد بن قُدامه مقدسى  ، پیش از این درصفحه … رقم … ترجمه ‏اش گذشت .

[۱۹] .  الذیل على  طبقات الحنابله ۲ : ۱۳۸ ، رقم ۲۷۲ .

[۲۰] .  «صرصر» در راه حاجیان از [ طرف ] بغداد واقع شده است ، در قدیم «قصر الدیر» یا «صرصر الدیر» نامیده مى ‏شد معجم البلدان ۳ : ۴۰۱ .

[۲۱] .  الذیل على  طبقات الحنباله ۲ : ۲۶۳ ، رقم ۳۶۹ .

[۲۲] .  همان ۲ : ۴۴۷ ، رقم ۵۴۹ .

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *


هفت − 7 =

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>